(η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο Sunday Family Exclusive Ιουνίου 2011)

Πόσων ετών πρέπει να είναι το παιδί για να επιχειρήσουν οι γονείς μία συζήτηση μαζί του γύρω από το σεξ;

 Η συζήτηση γύρω από το σεξ είναι μια διαδικασία που δεν έχει μια συγκεκριμένη αρχή. Δεν γίνεται να την ορίσουμε στο χώρο και το χρόνο. Ήδη από τον καιρό που το παιδί μαθαίνει να μιλάει, μαθαίνει παράλληλα τι είναι «καλό» και τι είναι «κακό». Η μαμά που λέει στον τετράχρονο γιο της στη καφετέρια: «δεν πιάνουμε το πουλάκι μας», αναφέρεται έμμεσα στο σεξ, σε όσα είναι απαγορευμένα και σε όσα επιτρέπονται. Κάθε τυχαία ή σκόπιμη συζήτηση γύρω από το τι σημαίνει να είσαι άντρας, ή γυναίκα, εμπεριέχει έμμεσες αναφορές για το παιδί, για το πώς πρέπει να φέρεται απέναντι στο άλλο φύλο. Οι μύθοι και τα παραμύθια και βέβαια η τηλεόραση, αναφέρονται συχνά στην επαφή ανάμεσα στα δύο φύλα και μπορεί να προκαλούν γόνιμες απορίες και επίμονους προβληματισμούς στο παιδί. Όταν η μαμά αποφασίσει να μιλήσει στην κόρη της για το σεξ, ας έχει στο μυαλό της ότι πολλά πράγματα ήδη είναι γνωστά στο παιδί, χωρίς απαραίτητα να τα καταλαβαίνει.

 Ποια είναι τα στοιχεία που θεωρείτε πως πρέπει να παραθέσει ο γονιός στο παιδί του σε σχέση με το σεξ; Πρέπει ο γονιός να μιλήσει με ιδιαίτερη γλώσσα στο παιδί ή πρέπει να το αντιμετωπίσει ως ενήλικα;

 Νομίζω ότι το θέμα μιας τέτοιας συζήτησης έχει να κάνει με το τι μπορεί να καταλάβει το παιδί, ανάλογα με τη φάση ανάπτυξης στην οποία βρίσκεται. Σε ένα εξάχρονο αγόρι θα μιλήσουμε με μια πολύ απλή γλώσσα, χωρίς ιδιαίτερες λεπτομέρειες, απαντώντας κάθε φορά σε μια βασική ερώτηση. Αν έχει ρωτήσει: «εγώ πώς γεννήθηκα;», μπορούμε να απαντήσουμε με μια μικρή ιστορία: «Όλα άρχισαν όταν ο μπαμπάς χάρισε στη μαμά ένα μικρό σποράκι. Εκείνη το φύλαξε στην κοιλιά της για εννιά ολόκληρους μήνες…»

Αντίθετα, όταν πρόκειται για ένα κορίτσι που πρόσφατα είχε την πρώτη του περίοδο, τότε η μαμά θα πρέπει να επεκταθεί σε θέματα που αφορούν τη σεξουαλική πράξη, την αντισύλληψη και τις προφυλάξεις που όλες οι γυναίκες χρειάζεται να λαμβάνουν. Τα νοσήματα που μεταδίδονται με το σεξ είναι λιγότερο σπάνια από όσο νομίζουμε. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν περισσότεροι από 300.000 φορείς του ιού της ηπατίτιδας Β στη χώρα μας. Είναι ευθύνη των γονιών να ενημερώσουν έγκαιρα το παιδί τους που βρίσκεται στην εφηβεία για τους κινδύνους που διατρέχει όσο δεν παίρνει προφυλάξεις στο σεξ.

 Ποιο θεωρείτε το σημαντικότερο σημείο που πρέπει να προσέξουν οι γονείς σε σχέση με τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών;

 Το πιο σημαντικό είναι το να καταφέρουν οι γονείς να οικοδομήσουν μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί. Αν υπάρχει εμπιστοσύνη τότε οτιδήποτε κι αν συμβεί και προκαλέσει αναστάτωση ή φέρει το παιδί σε κίνδυνο, θα μπορεί να το συζητήσει με τη μαμά ή τον μπαμπά, χωρίς να ντρέπεται και χωρίς να φοβάται. Τα παιδιά που υπήρξαν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης από τρίτους, ήταν παιδιά που δεν μπορούσαν να εμπιστευτούν αρκετά κανέναν.

 Επειδή το παιδί ενδέχεται να κάνει κάποια ερώτηση που μπορεί να φέρει σε αμηχανία τους γονείς, πώς θα τους συμβουλεύατε να προετοιμαστούν;

Η αμηχανία ενός γονιού μπορεί να σημαίνει ότι και ο ίδιος, σαν παιδί, δεν είχε την πολυτέλεια να του εξηγήσει κάποιος, χωρίς φόβο ή ντροπή, όσα αφορούν το σεξ. Για να μπορείς να μιλήσεις με άνεση για κάτι, χρειάζεται να το έχεις καταλάβει. Υπάρχουν βιβλία που είναι ιδιαίτερα βοηθητικά σε τέτοιες περιπτώσεις. Θέλω να πω, βιβλία που αναφέρονται στο σεξ όχι μόνο με συμβουλές αλλά παρέχοντας και χρήσιμες πληροφορίες.

 Υπάρχει κάποια περίπτωση που θα αποτρέπατε ένα γονιό να κάνει συζήτηση για το σεξ με το παιδί του;

Η προϋπόθεση για μια τέτοια συζήτηση, ιδιαίτερα στην εφηβεία, είναι το να αισθάνονται και οι δυο αρκετά άνετα μεταξύ τους, έτσι ώστε να μπορεί να προκύψει ένας κάποιος διάλογος. Μου έρχεται στο μυαλό η εικόνα ενός μπαμπά που έχει άγχος και ζορίζεται να μιλήσει στον δεκαεξάχρονο γιο του για τις προφυλάξεις στο σεξ. Μπορεί ο συγκεκριμένος γονιός να έχει όλες τις καλές προθέσεις, αλλά η στάση του υπαγορεύει στο παιδί το μήνυμα ότι: «θα ήταν καλύτερα να είχαμε αποφύγει να συζητάμε για τέτοια πράγματα».

Δημήτρης Φιλοκώστας, Παιδοψυχίατρος

Θεσσαλονίκη